گوهر وارطانیان؛ جاسوس افسانه ای شوروی در ایران - کتاب یار مهربان

به گزارش کتاب یار مهربان، خبرگزاری ایرنا: گوهر وارطانیان مأمور اطلاعاتی مشهور و افسانه ای سرویس اطلاعات شوروی سابق که مانع ترور رهبران شوروی، انگلیس و آمریکا توسط آلمان نازی در ایران شده بود روز دوشنبه در 93 سالگی از جهان رفت.

گوهر به همراه شوهرش گئورگ وارطانیان حدود 43 سال با نام های مستعار آنیتا و هانری در سازمان اطلاعات شوروی کار می کردند و در سال 1943 میلادی عملیات سرویس ویژه آلمان نازی تحت عنوان پرش بلند برای ترور چرچیل، استالین و روزولت رهبران بریتانیا، شوروی و آمریکا در زمان برگزاری کنفرانس تهران را ناکام گذاشتند.

خبر درگذشت او در صفحه فیس بوک سفارت ارمنستان در روسیه با این تیتر منتشر شد که عزیمت وی ضرر جبران ناپذیری برای همه ما است!

وارطانیان 25 ژانویه سال 1926 به جهان آمد و در اوایل دهه 1930 به همراه خانواده راهی ایران شد. وی در سن 16 سالگی به گروه ضد فاشیسم شوروی پیوست و با همسر آینده خود یعنی گئورگ وارطانیان که سرهنگ اتحاد جماهیر شوروی بود آشنا شد.

براساس گزارش رسانه های روسیه او به همراه شوهرش فعالیت های اطلاعاتی گسترده ای در ایران در شرایط سخت داشت. در سال 1951، گوهر به همراه شوهرش به شوروی بازگشت و تحت عنوان مستعار آنیتا و هانری به زندگی خود ادامه داد. وی و همسرش پس از 30 سال کار پایان بازنشسته شدند.

این نیروی اطلاعاتی شوروی پیش از مرگ گفته بود سلیا ساندیس نوه وینستون چرچیل نخست وزیر پیشین بریتانیا به خاطر نجات جان پدربزرگش در زمان برگزاری کنفرانس تهران در سال 1943 میلادی در مسکو به دیدن او رفت و شخصاً از او و سرویس اطلاعاتی شوروی برای نجات جان پدربزرگش تشکر کرد.

عملیات پرش بلند نقشه ای بود که گفته می گردد آلمان برای ترور همزمان ژوزف استالین، وینستون چرچیل و فرانکلین روزولت در کنفرانس 1943 تهران در جریان جنگ جهانی دوم داشت که پیش از اجرا کشف و متوقف شد.

قرار بود رهبری این عملیات در دست سرهنگ دوم اس اس، اتو اسکورتسنی باشد، اما جاسوسان اتحاد شوروی به رهبری وارطانیان، نقشه را پیش از اجرای آن کشف کردند و مأموریت هیچ گاه به نتیجه نرسید.

رسانه های روسیه همیشه به ترویج این نقشه ترور در فیلم ها و داستان ها می پردازند. در مقابل رسانه های غربی مدعی هستند که نقشه هرگز وجود خارجی نداشته و در واقع بخشی از کارزار ضد اطلاعاتی سرویس اطلاعات شوروی معروف به کاگ ب بوده است.

روایت روس ها از این داستان

روس ها می گویند: گئورک وارطانیان که پسر یک افسر امنیتی شوروی فعال در ایران بود در قالب صاحب یک قنادی فعالیت می نموده است.

او در ماه فوریه سال 1940 گروهی از عوامل اطلاعاتی شوروی را گردهم آورد و با ایوان آقایانس افسر اطلاعاتی شوروی مقیم تهران ارتباط داشت.

گئورک وارطانیان 19 ساله با نام مستعار امیر رهبری گروهی را برعهده گرفت که اعضای آن را افراد رانده شده از شوروی در سال 1937 اعم از آشوری ها، ارمنی ها و لزگی ها تشکیل می دادند و گئورک در این گروه با گوهر همسر آینده خود آشنا شد.

گئورک یک بار هم توسط پلیس ایران لو رفت و پس از بازداشت دو نفر از مخالفان خود را با عنوان اینکه جاسوس شوروی هستند لو داد و سه ماه هم در بازداشت بسر برد.

گروه وارطانیان در مجموع 400 عامل آلمان در بین ایرانیان را کشف کرد و بسیاری از آن ها پس از اشغال ایران توسط متفقین به شوروی منتقل شدند.

کاگ ب شوروی مدتی پیش از برگزاری کنفرانس تهران در سال 1943 از یک عامل اطلاعاتی خود در جنگل های اوکراین به نام نیکلای کوزنتسف تلگرامی دریافت کرد که آلمان میخواهد در هنگام برگزاری کنفرانس تهران عملیات خرابکاری اجرا کند. هدف این گروه آلمانی هلاکت یا ربودن ژوزف استالین، وینستون چرچیل و فرانکلین روزولت رهبران وقت شوروی، انگلیس و آمریکا بود.

آلمان ها برای این منظور گروه اطلاعاتی را در منطقه دریاچه قم واقع در 70 کیلومتری شهر قم پیاده کردند و این افراد با لباس های محلی از جمله روحانی مسلمان و مجهز به سلاح و بی سیم به سوی تهران حرکت کردند.

آن ها پس از 10 روز به تهران رسیدند و از آنجا با کامیون وارد شهر شدند. خانه تیمی آن ها در یکی از خیابان های مرکزی تهران در نزدیکی سفارت انگلیس و شوروی قرار داشت. گروه آلمان ها از آنجا با برلین تماس گرفتند تا مقدمات استقرار گروه اصلی خرابکار به رهبری اتو اسکورتسنی افسر ارشد اطلاعاتی این کشور را فراهم نمایند.

گروه کاگ ب به رهبری گئورک وارطانیان به همراه عوامل جاسوسی ام. آی -6 انگلیس اطلاعات آلمان ها را دریافت نموده و پس از جستجوی طولانی و یافتن بی سیم آلمان ها همه افراد این گروه را دستگیر کردند.

گئورک وارطانیان و افراد گروهش در این عملیات با لباس مبدل و به عنوان فروشنده میوه اقدام می کردند و با دستگیری عوامل اطلاعاتی آلمان، برلین از اعزام گروه اصلی به رهبری اسکورتسنی برای اجرای عملیات خرابکاری علیه رهبران شرکت نماینده در کنفرانس تهران صرف نظر کرد.