این علائم در بچه ها نشانه اوتیسم است - کتاب یار مهربان

به گزارش کتاب یار مهربان، تعداد بچه ها مبتلا به اوتیسم به طرز باورنکردنی رو به رشد است. آمار نشان می دهد در سال 2000 از هر 1000 کودک یک نفر مبتلا به خوددرماندگی بوده، درحالی که آمار سال نو این رقم را به نسبت یک در 45 کودک نشان می دهد.

اوتیسم از کلمه یونانی آتوس به معنی خود آمده است. در فارسی این اختلال به خوددرماندگی ترجمه شده است. تا دو سال پیش این اختلال زیرمجموعه اختلالات نافذ رشدی قرار می گرفت اما از سال 2013 به بعد این اختلال جداگانه تعریف شد. شیوع اوتیسم در پسرها چهار برابر دخترهاست. دلیل بالا رفتن افراد مبتلا ممکن است مربوط به گسترده تر کردن دامنه تعریف این اختلال، تشخیص های زودهنگام و ابزارهای پیشرفته تر و منظم تر ارزیابی باشد.

این هشدارها را جدی بگیرید

در صورت مشاهده موارد زیر، از پزشک خود بخواهید کودکتان را ارزیابی کند یا به متخصص ارجاع دهد:

کودک در شش ماهگی هیچ گونه نشانه ای از لبخند یا احساس شعف نشان ندهد.

کودک در نه ماهگی هیچ گونه ارتباط دوطرفه در برقراری صدا یا احساسات در چهره نشان ندهد.

کودک در 12 ماهگی هیچ گونه غان و غونی نکند.

کودک در 16 ماهگی هیچ کلمه ای نگوید.

کودک تا 24 ماهگی هیچ عبارت دوکلمه ای (به غیراز تکرار و تقلید) نگوید.

عدم هرگونه برقراری ارتباط، فقدان غان و غون کردن و فقدان توانایی گفتار در هر سنی.

تشخیص این بیماری در صورت اختلال در سه ناحیه عمده انجام می پذیرد؛ اختلال در گفتار و تخیل، اختلال در روابط اجتماعی و اختلال در رفتار. این نشانه ها باید در زمان رشد واضح باشند، هرچند ممکن است برخی از آن ها به دلیل ظرفیت محدود روابط اجتماعی بروز پیدا ننمایند. به نمونه هایی از این اختلال ها در ادامه اشاره می گردد:

اختلال در ارتباط اجتماعی دوطرفه مانند عدم پاسخ دهی به سؤالات دیگران، عدم ادامه گفت وگو با دیگران.

اختلال در ارتباط غیرکلامی و زبان بدن مانند عدم برقراری ارتباط چشمی، عدم درک زبان بدن مثل احساسات در چهره (خشم، شادی، تعجب).

اختلال در درک روابط مانند داشتن دشواری برای برقرار کردن رابطه متناسب با شرایط، دشواری در انجام بازی های تخیلی (نقش بازی کردن) و پیدا کردن دوست.

تکرار یک حرکت ثابت مانند چیدن یک شی به یک ترتیب خاص به طور مداوم و وسواس گونه.

اصرار برای داشتن یک چرخه رفتاری ثابت و تکراری، عصبانی شدن با کوچک ترین تغییر در این چرخه ثابت، الگوهای ثابت فکری، دشواری در تغییر حالتی به حالت دیگر (رفتن به بیرون از خانه، رفتن از حیاط به داخل منزل و...).

علاقه مندهای ثابت و محدود که زمان تمرکز یا شدت تمرکز روی آن غیرطبیعی است مانند وابستگی عجیب و خیلی زیاد به شیی ء خاص.

حساسیت بیش ازحد یا عدم حساسیت بیش ازحد به محرک های حسی مانند بی تفاوتی نسبت به درد یا دما، پاسخ ناسازگار به محرک های شنوایی یا لمسی، وسواس در بوییدن یا لمس کردن اشیا.

رفتارهای چالش انگیز:

آسیب به خود و پرخاشگری

رفتارهای مخرب

رفتارهای تکراری

گریه کردن و فریاد کشیدن

دویدن، پریدن، لگدزدن

کنترل نکردن ادرار و مدفوع

رفتارهای تحریکی:

بصری: خیره شدن به نور، پلک زدن های مکرر، تکان دادن دست جلوی نور

شنوایی: ساختن صداهای بی معنا، زدن ضربات آهسته به گوش

لمسی: لمس کردن پوست دست با دست دیگر یا یک شی، چنگ زدن پوست

توازن: حرکت مدام به جلو و عقب یا راست و چپ مثل گهواره

چشایی: در دهان گذاشتن عضوی از بدن یا یک شی، لیسیدن اشیا

بویایی: بو کردن اشیا، بو کشیدن افراد.

تشخیص بیماری اوتیسم همیشه مانند سایر بیماری ها با چالش هایی همراه بوده است که در ادامه به تعدادی از این چالش ها اشاره می کنم.

نشانه های ذکرشده ممکن است در جلسه اول پدیدار نباشند.

رفتار فرد ممکن است بر اساس محیط و افراد حاضر در جلسه، متفاوت باشد.

بیماری های هم زمان با اوتیسم و تشخیص های دیگر، می تواند نتیجه ارزیابی را تغییر دهد. (بیماری های مانند اختلال در کارکرد معده و روده، مسائل مربوط به اعصاب و عضلات، صرع، اختلال سیستم دفاعی، سفت شدن بافت ها، عقب ماندگی ذهنی و جسمی، افسردگی، اضطراب، وسواس و غیره)

دامنه بزرگ نشانه ها و درجه شدت اوتیسم می تواند تشخیص را تحت تأثیر قرار دهد.

جلسه تشخیص احتیاج به تیمی متخصص شامل روان شناس، عصب شناس، روان پزشک، گفتار درمان و کاردرمانگر دارد تا بتوانند جوانب متفاوت را ارزیابی نمایند.

نکته مهمی که درباره بچه ها مبتلا به اوتیسم وجود دارد این است که این بچه ها در شش مهارت یادگیری قوی هستند. آن ها از اطلاعات موجود، موارد مهم و قابل توجه را می گیرند؛ حافظه طولانی مدت خوبی دارند؛ از اطلاعات بصری به خوبی استفاده می نمایند؛ فعالیت های روزمره طولانی را سریع یاد می گیرند و تکرار می نمایند؛ اطلاعات و قوانینِ دقیق را می فهمند و استفاده می نمایند؛ روی اطلاعات موردعلاقه شان به شدت تمرکز می نمایند.

نکته دیگر اینکه بسیاری از بچه ها اوتیستیک یک تفریح خاص دارند (عروسک خاص، ماشین اسباب بازی، کارت های بازی و غیره) که می توانند تمام روز روی آن تمرکز نمایند.

مداخلات درمانی:

هیچ مدرکی دال بر مؤثر بودن صددرصد یک رویکرد خاص برای همه افراد مبتلابه اوتیسم وجود ندارد اما مطالعات نشان داده است رویکرد تحلیل رفتار کاربردی برای آموزش رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای نامطلوب مؤثر بوده است. در ادامه به تعدادی از روش های درمانی این بیماری به صورت اختصار اشاره می کنم.

تحلیل رفتار کاربردی

تحلیل رفتار کاربردی شامل روش هایی می گردد که بر اساس اصول علمی آموزش و رفتار به ساختن رفتارهای مفید و کاهش رفتارهای مشکل زا یاری می نماید. این روش چند ویژگی مهم دارد؛ رفتارهای مثبت را پرورش دهد (مثلاً تقویت توانایی تمرکز روی یک تکلیف، تقویت روابط اجتماعی)، یادگیری مهارت های تازه (مهارت های جامع مانند مهارت زبان، مهارت فیزیکی، مهارت تحصیلی) و انتقال رفتار مثبت از یک محیط به محیط دیگر (مثلاً انجام تکالیف در کلاس های آموزشی و نگه داشتن همین عملکرد در کلاس معمولی).

مداخله رفتاری فشرده

(Intensive Behavioral Inetervention IBI) تحلیل رفتار کاربردی، رویکردی است برای یاددادن مهارت های تازه. مداخله رفتاری فشرده شکل فشرده خاص یک برنامه رفتاری است که به وسیله متخصص رفتارگرای تعلیم داده شده در منزل یا مؤسسه های خصوصی ارائه می گردد. فشرده بودن به معنای آموزش حداقل 20 ساعت در هفته است و بیشتر برای آماده کردن کودک برای مدرسه استفاده می گردد.

ممکن است داروها برای برخی افراد و رفتارها مؤثر باشند اما این داروها حتماً باید زیر نظر پزشک متخصص مصرف گردد.

رژیم های غذایی

مطالعات زیادی روی رژیم های غذایی اجرا شده ولی مانند بقیه رویکردها هیچ رژیم غذایی خاصی تأثیر طولانی مدت و دائم روی همه افراد تحت درمان در آن مطالعات را ثابت نکرده است. اگرچه رژیم هایی مانند حذف گلوتن (گندم)، لبنیات، شکر، رنگ های افزودنی و... در برخی از مواقع تأثیر مثبت داشته است اما هنوز نمی توان با قطعیت درباره آن ها صحبت کرد.