گوردخمه اشکانی با هدایای تدفینی کشف شد - کتاب یار مهربان

به گزارش کتاب یار مهربان، رحمت عباس نژاد، سرستی سرپرست کاوش نجات بخشی گورستان وِلِم بهشهر گفت: در آبان ماه 1399 درجریان خاک برداری حین عملیات راهسازی و پل سازی در مجاورت روستای ولم و در محدوده سد گلورد به وسیله پیمانکاران شرکت آب منطقه ای مازندران و سد گلورد نکا، این محوطه باستانی پدیدار شد.

او توضیح داد: آنالیز های اولیه نشان داده است که این محوطه مربوط به دوره آهن متأخر (800 تا 550 ق. م) و دوره اشکانیان (250 ق. م تا 225 م) است.

دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران اضافه کرد: پس از توقف کار پروژه راه سازی یاد شده، برنامه کاوش نجات بخشی محوطه به وسیله اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارائه و کاوش اضطراری این محوطه با مجوز ریاست پژوهشگاه شروع و ادامه یافت.

عباس نژاد سرستی اظهار کرد: کاوش نجات بخشی ولم با تشکیل هیأتی 12 نفره متشکل از باستان شناسان و انسان شناسانی از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دانشگاه های مازندران، تهران و کاشان پس از آنالیز های ژئوفیزیک، عکس برداری های هوایی و نقشه برداری و با رعایت پروتکل های بهداشتی تا اواسط مرداد ادامه خواهد یافت.

او خاطرنشان ساخت: این کاوش بر اساس تفاهم نامه همکاری بین دانشگاه مازندران و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران و شرکت آب منطقه ای مازندران در حال اجرا است.

کشف شواهد دوره های مس وسنگ، مفرغ و آهن

سرپرست کاوش نجات بخشی گورستان وِلِم بهشهر گفت: تا به امروز طی انجام کاوش های باستان شناسی در محوطه ولم شهرستان بهشهر شواهد دوره های مختلفی شامل قطعات سفال ها و ابزارهای سنگی از دوره های مس وسنگ، مفرغ و آهن بدست آمده که در میان این مواد فرهنگی سفال های دوره چشمه علی قابل توجه بوده و بیانگر ارتباطات فرهنگی این منطقه با بخش های جنوبی البرز در فلات مرکزی ایران دست کم از هزاره پنجم قبل از میلاد هستند.

او در ادامه به کشف تدفین های دوره آهن به ویژه آهن 3 و 4 و گوردخمه های دوران اشکانی اشاره نمود و اضافه کرد: تدفین های دوره اشکانی که نسبت به دوره آهن، بیش ترین تعداد را شامل می شوند، دارای ساختار دخمه ای و اغلب دارای یک فضای مستطیلی نامنتظم با کارکرد راهرو اند که به سنگ چین قسمت ورودی دخمه و محل قرارگیری جسد ختم می گردد؛ فضای داخلی دخمه ها مدور بوده و از دو بخش اعم از سکوی تدفین و چاله هدایا تشکیل می گردد.

مجموعه فاخری از هدایای تدفینی دوره اشکانی

این باستان شناس با بیان این که در گوردخمه های اشکانی، هدایای زیادی در کنار متوفیان نهاد شده، از اشیا تزیینی مکشوفه از گورهای اشکانی، به ظروف سفالی در فرم ها، میزان ها و رنگ های گوناگون، مهره هایی از جنس لاجورد، عقیق، خمیر شیشه و خمیر سنگ، اشیا زینتی مفرغی، آهنی و نقره ای نظیر دستبند، آویز، گوشواره، انگشترمهر و پلاک، پلاک های مدور تزیینی و منقوش از جنس استخوان و بقایای جنگ افزاراشاره نمود.

او اعلام کرد: در خاتمه این پروژه باستان شناسی، مجموعه فاخری از هدایای تدفینی دوره اشکانی در دست خواهیم داشت که پس از کشفیات محوطه وِستِمین در کیاسر ساری، کم نظیر و واجد اهمیت بالایی هستند.

سرپرست کاوش نجات بخشی گورستان وِلِم بهشهر در ادامه یکی از گوردخمه های جالب توجه این محوطه، را بقایای تدفین و هدایای بانویی 25 تا 30ساله اسم کرد که 45 هدیه در کنار او نهاده شده است.

دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران با اشاره به این که پژوهش های انسان شناسی هم هم راستا با سایر مطالعات باستان شناسی در محوطه ولم بهشهر شروع شده و تا کنون حدود 25 گور و اسکلت کامل و ناقص مورد کاوش قرار گرفتند، گفت: تعداد یافته های استخوانی، کیفیت و سلامت بقایا با وجود رطوبت و ماهیت رسیِ خاک منطقه به گونه ای است که زمینه مطلوبی را برای تحقیقات انسان شناسی فیزیولوژیک در منطقه شمال کشور فراهم خواهند کرد.

مجموعه های قابل توجه استخوانی در شمال کشور

این باستان شناس با بیان اینکه بر روی این بقایای استخوانی می توان مطالعات پایه آزمایشگاهی مقیاس-بزرگ و مطالعاتی که به نمونه های کوچک احتیاج دارند، انجام داد اظهار کرد: در حال آماده سازی یکی از مجموعه های قابل توجه استخوانی در شمال کشور برای انجام مطالعات داخلی و خارجی هستیم.

به گفته او، استخوان های بدست آمده از درون بافت خاک آهکی محوطه برخلاف نمونه های قرار گرفته در خاک رس، از سلامت و استحکام بالایی برخوردارند و برای ما امکان آماده سازی نمونه های متعدد جهت انجام مطالعات ژنتیک باستانی، ایزوتوپ های سنگین، دیرینه بافت-شناسی، دیرینه آسیب شناسی و مطالعات گسترده روی بقایای دندانی را فراهم خواهند کرد.

او با ذکر این مطلب که در حال حاضر مجموعه ای از بقایای مربوط به حدود 25 تدفین را در دست داریم که دست کم 10 مورد از آن ها، ظرفیت تمام مطالعات ذکرشده را دارا هستند اضافه کرد: بقایای مکشوفه شامل تدفین های زنان، مردان و بچه هایی است که بازه سنی از کم تر از یک سال تا در مواردی بیش از 55 سال را در بر می گیرند.

دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران در خاتمه توضیح داد: پیش بینی می گردد که ادامه کاوش در گورستان وِلِم بهشهر در این فصل و بعلاوه در فصل های آینده، با مجموعه ای بسیار غنی تر همراه باشد و این گورستان باستانی و کشفیات آن را در جامعه علمی جهانی پرآوازه کند.

ایلنا نوشت، روستای وِلِم از توابع بخش مرکزی شهرستان بهشهر در بخش هزارجریب در شرق استان مازندران و در ارتفاع 840 متری از سطح آب های آزاد قرار گرفته است.